Ο «πόλεμος» των ποταμών στην Ισπανία
Μια ενδιαφέρουσα αποστολή της Επιτροπής Αναφορών του Ε.Κ. με τη συμμετοχή της Κωνσταντίνας Κούνεβα – Το υδρολογικό σχέδιο για τον Έβρο και τον Τάγο, μια απειλή για το περιβάλλον και την ισπανική κοινωνία
Στις 8-9/02 η Κωνσταντίνα Κούνεβα πήρε μέρος σε αποστολή που διοργανώθηκε στην Ισπανία από την Επιτροπή Aναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με αφορμή καταγγελίες πολιτών που έχουν κατατεθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από το 2012 για τη μόλυνση και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος που προκαλούν τα έργα που έχουν γίνει στις λεκάνες απορροής δύο ποταμών, του Έβρου (ισπανικά Έμπρο) και του Τάγου.
Σκοπός της αποστολής, ήταν ο έλεγχος και η συλλογή πληροφοριών για το αν το νέο υδρολογικό πλάνο (2016-2021) που υιοθετήθηκε από την Ισπανική κυβέρνηση Ραχόι στις 8/01/16, παραβιάζει την οδηγία πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα [2000/60/ΕΚ], την οδηγία για τα οικοσυστήματα [92/43/ΕΟΚ] και την οδηγία για την περιβαλλοντική ευθύνη [2004/35/ΕΚ].
Η Ισπανική κυβέρνηση, έχοντας ήδη αποτύχει μία φορά να παρουσιάσει έγκαιρα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των λεκανών απορροής – σύμφωνα με οδηγία της Επιτροπής κατά την οποία τα κράτη μέλη έπρεπε να έχουν εγκρίνει και διαβιβάσει στην Επιτροπή μέχρι το 2009 τα εν λόγω σχέδια-, κατέθεσε νέο σχέδιο το 2014 υποστηρίζοντας ότι σέβεται αυτή την φορά όλες τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Η Κομισιόν δημοσίευσε τον Μάρτιο του 2015 την πρώτη της εκτίμηση για το νέο σχέδιο και αποφάσισε να οργανώσει αποστολή στην Ισπανία τον Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου.
Τι λένε πολίτες και φορείς
Την πρώτη μέρα της επίσκεψης, η Κ. Κούνεβα αφού επισκέφθηκε με την υπόλοιπη ομάδα το Δέλτα του ποταμού Έβρου, συναντήθηκε με εκπροσώπους περιβαλλοντικών οργανώσεων, όπως η «Πλατφόρμα για την άμυνα του ποταμού Έβρου», ψαράδες, αγρότες, υδατοκαλλιεργητές και ορνιθολόγους. Οι Ευρωβουλευτές άκουσαν από τους φορείς, που είναι ανάμεσα σε αυτούς που υπέβαλαν Αναφορές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα προβλήματα και τους κινδύνους που θα προκληθούν από την υιοθέτηση του νέου υδρολογικού σχεδίου στον ποταμό Έβρο.
Επιπλέον, παρουσιάστηκαν αναλυτικά στοιχεία από πρόσφατες έρευνες για το ήδη εύθραυστο ποτάμιο οικοσύστημα, με επίκεντρο το Δέλτα του ποταμού όπου ήδη, αργά αλλά σταθερά, υποχωρεί η ακτογραμμή και κερδίζει έδαφος η θάλασσα.
Κύριο στοιχείο για τους κινδύνους που κατά τους φορείς προκύπτουν από την υιοθέτηση του νέου πλάνου είναι πρόβλεψη για επιπλέον άρδευση 465.000 εκταρίων – από τα οποία 150.000 στην περιοχή της Καταλονίας- από τα νερά του Έβρου. Ακόμη, προβλέπεται η κατασκευή περισσότερων φραγμάτων, γεγονός που σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες ελαχιστοποιεί την ποσότητα διαθέσιμου νερού, δεν διασφαλίζει τις οικολογικές ροές ύδατος και εγκλωβίζει τα φερτά υλικά. Αποτέλεσμα είναι να μην εναποτίθενται τα φερτά υλικά και το ποτάμι να στερείται μακροπρόθεσμα τα θρεπτικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για ένα υγιές οικοσύστημα. Οι πιο καταστροφικές από τις συνέπειες αυτές παρατηρούνται στο Δέλτα του Έβρου.
Το νέο σχέδιο, αν και προβλέπει περισσότερες από 79 ρυθμίσεις, ουδεμία ουσιαστική διαφορά έχει από το προηγούμενο. Επιπλέον θα προκαλέσει καταστροφή προστατευμένων περιοχών, επηρεάζοντας έτσι τη ζωή 100.000 πολιτών που η ζωή τους εξαρτάται άμεσα από το ποτάμι. Οι εκπρόσωποι των φορέων ανέφεραν ότι 4 από τις 9 αυτόνομες κοινότητες από όπου περνά ο ποταμός έχουν ήδη καταδικάσει το σχέδιο, με παράλληλη την υποστήριξη ΜΚΟ και κοινωνικών- περιβαλλοντικών ομάδων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μία μέρα πριν την προγραμματισμένη επίσκεψη πραγματοποιήθηκε πορεία 50.000 πολιτών στην πόλη Αμπόστα κατά του νέου σχεδίου. Γι’ αυτό άλλωστε, η επίσκεψη των Ευρωβουλευτών έλαβε μεγάλη δημοσιότητα και καλύφθηκε στο σύνολό της από τα εθνικά ΜΜΕ.
Η άποψη της ισπανικής κυβέρνησης
Τη δεύτερη μέρα της επίσκεψης, πραγματοποιήθηκε συνάντηση των ευρωβουλευτών στο Υπουργείο Γεωργίας Τροφίμων και Περιβάλλοντος με εκπροσώπους της Υδρογραφική Υπηρεσίας της Ισπανίας. Παρουσιάστηκε αναλυτικά το υδρολογικό σχέδιο για τους δύο ποταμούς και τα οφέλη του, σύμφωνα με την κυβερνητική πλευρά.
Ακολούθησαν ερωτήσεις ευρωβουλευτών και διάλογος. Σε αντίθεση με υποστηρικτές των Αναφορών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι ισπανικές αρχές υποστήριξαν ότι το 70% της μάζας του νερού στις λεκάνες απορροής του Έβρου, βρίσκονται σε καλό οικολογικό επίπεδο και ότι με το νέο σχέδιο θα αυξηθεί το ποσοστό αυτό στο 75%. Σύμφωνα με την άλλη πλευρά αυτό είναι μια υπερβολική εκτίμηση τη κυβέρνησης, καθώς στην έρευνά τους οι αρχές δεν έχουν αναλύσει το 35% της μάζας του νερού, έχει πραγματοποιηθεί μόνο χημική ανάλυση και έχουν συλλεγεί στοιχεία από συγκεκριμένα μόνο σημεία, πράγμα που δεν αποδίδει την πραγματική κατάσταση του ποταμού Έβρου.
Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, από την άλλη, υποστήριξαν ότι με το νέο υδρολογικό σχέδιο εξασφαλίζεται η εκσυγχρονισμένη διαχείριση των υδάτων σε αρδευόμενες εκτάσεις επιτυγχάνοντας την ορθολογική χρήση των πόρων, ενώ παράλληλα προστατεύεται το περιβάλλον και η βιοποικιλότητα, μειώνεται η ρύπανση και επιτυγχάνεται εξορθολογισμός και βελτιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας. Τέλος, υπάρχει δέσμευση για την ανάπτυξη αγροτικών προγραμμάτων, εφαρμογή δικτύων μέτρησης, έλεγχο και επαλήθευση με στόχο την εδαφική κοινωνικό-οικονομική ισορροπία.
Η Ισπανική κυβέρνηση παραδέχθηκε ότι το παρόν υδρολογικό σχέδιο έχει ελλείψεις, γεγονός που αποδόθηκε στην πίεση χρόνου, στη δυσκολία συντονισμού όλων των περιφερειών της Ισπανίας για λόγους πολιτικούς αλλά και γεωλογικής ανομοιομορφίας και στην ξηρασία που ταλανίζει την χώρα τα τελευταία χρόνια. Οι εκπρόσωποι της ισπανικής κυβέρνησης επεσήμαναν ότι είναι επιτακτική η ανάγκη για συνεχείς βελτιώσεις, έρευνα όσον αφορά τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής, και συνεχή εμπλουτισμό των γνώσεων σχετικά με την προστασία των υπόγειων υδάτων.
Το βράδυ της επίσκεψης, ο πρόεδρος της αντιπροσωπείας της Επιτροπής Αναφορών στην συνέντευξη τύπου, και σε συμφωνία με τους υπόλοιπους ευρωβουλευτές της αποστολής, είπε ότι είναι πολύ νωρίς για να διατυπωθεί ένα σαφές συμπέρασμα για το αν το υδρολογικό σχέδιο της ισπανικής κυβέρνησης παραβιάζει ευρωπαϊκές οδηγίες και ότι θα αναμένουν μια πιο λεπτομερή ανάλυση του θέματος μέσα στους επόμενους μήνες. Μια πιο ξεκάθαρη εκτίμηση αναμένεται τον Απρίλιο, όταν η Επιτροπή θα έχει πια αναλύσει το υδρολογικό πλάνο και θα έχει δημοσιοποιήσει την εκτίμησή της.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι μεταξύ κυβέρνησης και φορέων που προέβησαν σε αναφορές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπάρχει τεράστια αντίθεση για το νέο υδρολογικό σχέδιο, και ως προς τα στοιχεία και στην εκτίμηση των επιπτώσεων. Το μόνο στο οποίο συμφωνούν οι δύο πλευρές είναι πως η επίτευξη ενός ιδεατού πλάνου για τους ποταμούς Έβρο και Τάγο είναι έργο πολύπλοκο, πολυμορφικό και απαιτητικό σε ένα περιβάλλον τόσο ευαίσθητο.
Τα αναπάντητα ερωτήματα
Η Κωνσταντίνα Κούνεβα, ως μέλος της Επιτροπής Αναφορών, έθεσε δύο ερώτησεις στους κυβερνητικούς εκπροσώπους της Υδατογραφικής Υπηρεσίας της Ισπανίας.
«Αφού δεν έχετε τα κατάλληλα αποθέματα νερού πώς αποφασίσατε να υδρεύσετε επιπλέον 500.000 εκτάρια καλλιέργειες; Και επίσης, πώς βοηθούν τα 50 έργα φραγμάτων που κατακρατούν την εναπόθεση φερτών υλικών»;
«Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν προκειμένου να επανακτηθούν οι περιοχές εκείνες που χάθηκαν εξαιτίας της μη τήρησης του προγράμματος «Νatura 2000»;
Οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι διέψευσαν τις αναφορές της Κ. Κούνεβα για τα νέα φράγματα και την άρδευση περισσότερων εκτάσεων. Η πραγματικότητα είναι, όμως, ότι τα στοιχεία αυτά τα είχε αναφέρει την προηγούμενη μέρα ο πρόεδρος της «Πλατφόρμας για την άμυνα του Έμπρο». Όσο δε για την αναδάσωση και την αποκατάσταση των περιοχών Natura, οι εκπρόσωποι της ισπανικής κυβέρνησης δεν απάντησαν τίποτα.
