Πώς θα καθαρίσουμε το εργολαβικό απόστημα στην καθαριότητα
Άρθρο της Κωνσταντίνας Κούνεβα στην ΑΥΓΗ της Κυριακής
Το μεσαιωνικό εργασιακό καθεστώς που επέβαλαν οι εργολάβοι της καθαριότητας συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Από τη δεκαετία του ’90, όταν μεγάλοι τομείς του Δημοσίου, όπως η καθαριότητα, η φύλαξη, η σίτιση, παραδόθηκαν σε ιδιώτες, οι εργολαβικές εταιρείες θησαυρίζουν με δημόσιο χρήμα, χρησιμοποιώντας εναρμονισμένες πρακτικές υπερεκμετάλλευσης των εργαζομένων: ανασφάλιστη εργασία, εικονικές συμβάσεις, ψεύτικες βεβαιώσεις, μισθοί πείνας, πολύμηνες καθυστερήσεις πληρωμών, κλεμμένα ένσημα, δώρα, επιδόματα και υπερωρίες, άθλιες συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας, εικονικές αποζημιώσεις. Κι όταν κάποιοι καταγγείλουν τις παραβάσεις, αντιμετωπίζουν τρομοκρατία και εκδικητικές απολύσεις.
Μετανάστριες στην πλειονότητά τους οι εργάτριες καθαριότητας, χωρίς καλή γνώση της ελληνικής γλώσσας και νομοθεσίας, εύκολα θύματα της κερδοσκοπίας των εργολάβων της «χαμηλότερης προσφοράς», υποχρεώνονται να υπογράφουν συμβάσεις εργασίας χωρίς να παίρνουν αντίγραφα, να υπογράφουν ψεύτικες αποδείξεις πληρωμής μισθών που δεν καταβάλλονται ή καταβάλλονται εν μέρει, δηλώνονται 5ωρες, ενώ δουλεύουν 6-12 ώρες, «κλωνοποιούνται» και εμφανίζονται ταυτόχρονα σε διαφορετικά έργα. Σαν να μην πέρασε μια μέρα από τότε που οι «μαφίες» κάποιων εργολάβων κατέφυγαν ακόμη και στο βιτριόλι, για να φιμώσουν τους απείθαρχους και να συσκοτίσουν τις ανομίες τους.
Ακόμα και σήμερα, ενάμιση χρόνο με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, συνεχίζουν τις ίδιες πρακτικές. Η ΛΙΝΚ ΑΠ της ΟΣΥ, η Magic fresh της Βουλής, η Ανοδική του Αττικού Νοσοκομείου, η JCB του Σισμανόγλειου, η Φάσμα Α.Ε. του «Γ. Γεννηματάς» ή ο Παπαχριστόπουλος των νοσοκομείων, των ΤΕΙ, της ΔΕΗ. Μακρύς ο κατάλογος των εταιρειών που μεταλλάσσονται, «κλωνοποιούνται», αλλάζουν επωνυμίες, αλλά παραμένουν πάντα «δουλεμπορικές».
Καθημερινά γίνομαι αποδέκτης καταγγελιών για παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας, απλήρωτους μισθούς, υποχρεωτικά ρεπό, εκδικητικές απολύσεις. Γνωρίζοντας από μέσα τις συνθήκες, λόγω και της προσωπικής τραυματικής εμπειρίας μου, είμαι στο πλευρό αυτών των γυναικών για το δικαίωμά τους για δουλειά και ζωή με αξιοπρέπεια.
Επανειλημμένα επιδίωξα να θέσω τα προβλήματα σε αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες, μαζί με προτάσεις άμεσης αντιμετώπισης και μέτρα μόνιμης επίλυσης. Δυστυχώς, δεν βρήκα πάντα την αναμενόμενη ανταπόκριση, πράγμα που δυσκολεύομαι να κατανοήσω. Πριν από έναν χρόνο υπέβαλα με τους συνεργάτες μου στον τότε υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης πρόταση να καθιερωθεί «αλληλέγγυα και εις ολόκληρο» ευθύνη των διοικήσεων των δημόσιων φορέων που συνάπτουν τέτοιες συμβάσεις για την πληρωμή των δεδουλευμένων των καθαριστριών. Εκκρεμεί ακόμη. Πρόσφατα, με αφορμή τις κινητοποιήσεις των απλήρωτων καθαριστριών της Ο.ΣΥ., επιδίωξα συνάντηση με τον αρμόδιο υπουργό, δυστυχώς χωρίς αποτέλεσμα. Ευτυχώς, ο αγώνας των καθαριστριών της Ο.ΣΥ. πέτυχε μια σημαντική νίκη. Η εργολαβική εταιρεία ΛΙΝΚ ΑΠ αναγνώρισε όλες τις οφειλές της στις εργαζόμενες και συμφώνησε να εκχωρήσει στην Ο.ΣΥ. το εργολαβικό αντάλλαγμα δύο μηνών ώστε να πληρωθούν. Το πέτυχαν με τον αγώνα τους, τις καταγγελίες στον ΣΕΠΕ, την ενότητά τους, την πρωτοβουλία για σύσταση σωματείου και με τη συμπαράσταση του σωματείου των οδηγών. Από τα ΜΜΕ πληροφορήθηκα τελικά ότι ο αρμόδιος υπουργός υπόσχεται τώρα ριζικότερη λύση.
Για την αντιμετώπιση της ασυδοσίας των εργολάβων υπάρχουν ήδη κάποια εργαλεία, αρκεί να αξιοποιούνται από τους αρμόδιους κρατικούς παράγοντες που έχουν ευθύνη για όλους τους εργαζόμενους που δουλεύουν στους χώρους τους, όποια σχέση εργασίας κι αν έχουν. Η δουλειά με αξιοπρέπεια είναι δικαίωμα όλων.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησε να βάλει μια τάξη στη ζούγκλα των εργολαβιών, συμπληρώνοντας το ήδη υφιστάμενο πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις (Π.Δ. 59 και Π.Δ. 60/2007, 118/07, Ν. 3414/05, Ν. 3863/10 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρ. 24 παρ. 11 του Ν. 3996/11, ο Ν. 4013/11), με τη θέσπιση του Ν. 4325/15, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρ. 12 της ΠΝΠ 30.12.2015 και τους Ν. 4368 και Ν. 4369/16.
Όμως, για να καθαρίσει το απόστημα των εργολαβιών, χρειάζεται ολοκληρωμένη προσέγγιση, όχι αποσπασματικές και μη συνεκτικές διατάξεις.
Απαιτείται άμεση αναγνώριση και τυποποίηση του επαγγέλματος των καθαριστριών, των προσόντων, της εκπαίδευσης κ.λπ., ώστε να απολαμβάνουν τα πλήρη δικαιώματα που απορρέουν από κάθε αναγνωρισμένο επάγγελμα.
Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί (ΣΕΠΕ – ΙΚΑ κ.λπ.), επαρκώς στελεχωμένοι και αναβαθμισμένοι, να εντατικοποιήσουν τους ελέγχους, να καταλογίζουν τα νόμιμα πρόστιμα και να ενημερώνουν εγγράφως τις διοικήσεις των φορέων, καθώς και το μητρώο παραβατών.
Οι δημόσιες υπηρεσίες, οι διοικήσεις των δημόσιων οργανισμών που χρησιμοποιούν εργολαβίες και οι επιτροπές παραλαβής των έργων υποχρεούνται να ελέγχουν αυστηρά την τήρηση της νομοθεσίας (εργατικής, ασφαλιστικής) και των όρων της σύμβασης. Να καταγγέλουν τη σύμβαση και να κηρύσσουν έκπτωτο τον παραβάτη εργολάβο, διασφαλίζοντας όμως τις θέσεις εργασίας του προσωπικού. Να αποκλείουν τους παραβάτες από τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς και όταν χρησιμοποιούν παρένθετες εταιρείες.
Τα σωματεία των μόνιμων υπαλλήλων να προσφέρουν αλληλεγγύη στο ευάλωτο αυτό τμήμα του εργατικού δυναμικού, που συνήθως δεν έχει συνδικαλιστική εκπροσώπηση.
Η κυβέρνηση να θεσπίσει ενιαίο, συνεκτικό και κωδικοποιημένο νομοθετικό πλαίσιο για τις συμβάσεις που συνάπτουν υπουργεία και εποπτευόμενοι οργανισμοί. Να ελέγξει τις συμβάσεις με τις εταιρείες καθαρισμού, σε βάθος εικοσαετίας, για τους όρους, το ύψος των αναθέσεων και την παραβατικότητά τους και να αποδώσει ευθύνες στους καταχραστές δημόσιου χρήματος.
Όπου είναι σε ισχύ συμβάσεις με εργολάβους, να νομοθετηθεί ΑΜΕΣΩΣ η κοινή ευθύνη πληρωμής («αλληλεγγύως και εις ολόκληρο») των καθαριστριών από το Δημόσιο, να παρακρατούνται τα ποσά αυτά από το εργολαβικό αντάλλαγμα και να καταβάλλονται ΑΜΕΣΑ στις εργαζόμενες.
Η σύναψη ατομικών συμβάσεων μίσθωσης έργου, όπου έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα (κυρίως στη δημόσια υγεία), παρά την κάλυψη των νομικών κενών, μόνο προσωρινή λύση μπορεί να αποτελέσει. Στις συμβάσεις δεν εφαρμόζεται η εργατική νομοθεσία (δώρα, άδειες, επιδόματα κλπ).
Η ενθάρρυνση εγχειρημάτων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, με τη δημιουργία συνεταιρισμών από τις ίδιες τις καθαρίστριες, απαιτεί νομοθετικές ρυθμίσεις που πρέπει να παίρνουν υπόψη την εργατική, φορολογική και ασφαλιστική νομοθεσία. Θα πρέπει να ληφθεί νομοθετική μέριμνα, ώστε ενδεχόμενη ενίσχυση τέτοιων σχημάτων (π.χ. με κεφάλαια εκκίνησης για την πληρωμή εγγυήσεων συμμετοχής σε διαγωνισμούς ή με φορολογικά κίνητρα) να μη σκοντάψει σε προσχήματα «ανταγωνισμού» και προσφυγές από τις εργολαβικές εταιρείες που μονοπωλούν τον χώρο.
Η καθαριότητα, η σίτιση (σε νοσοκομεία και αλλού) και η φύλαξη είναι πάγιες και διαρκείς ανάγκες του Δημοσίου. Μελέτες σε νοσοκομεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα απέδειξαν ότι το κόστος των εργολαβικών αναθέσεων είναι υψηλότερο από το μισθολογικό και ασφαλιστικό κόστος των συμβάσεων εργασίας.
Οι προσλήψεις καθαριστριών σε όλες τις υπηρεσίες του Δημοσίου με συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου -κι αν δεν είναι εφικτό, ορισμένου- με πλήρη δικαιώματα, είναι η μόνη δίκαιη λύση. Το ενισχύει και η νομολογία του Αρείου Πάγου, που θεωρεί άκυρες συμβάσεις έργου που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.
Καταθέτοντας αυτές τις σκέψεις, περιμένω λύσεις. Γιατί, εκτός από τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές και την αξιολόγηση, υπάρχει η σκληρή καθημερινότητα των απλών ανθρώπων που περιμένουν να δουν στην πράξη σε τι διαφέρει αυτή η κυβέρνηση από τις άλλες.
30.05.16
