Συνέντευξη της Κ. Κούνεβα στη διαδικτυακή εφημερίδα Πόλιςpost, στην Λίντα Τζουβάρα
Η Κωνσταντίνα Κούνεβα έγινε γνωστή μέσα από την περιπέτειά της, μετά την επίθεση που είχε δεχτεί από αγνώστους με βιτριόλι, οι δράστες της οποίας δεν εντοπίστηκαν ποτέ. Υποστηρίχθηκε από ένα μεγάλο ρεύμα αλληλεγγύης, ωστόσο ο αγώνας για την αποκατάσταση της υγείας της και της δικαίωσής της, συνεχίζεται. Από τη θέση της Ευρωβουλευτού όπου βρέθηκε υποστηριζόμενη από το ΣΥΡΙΖΑ, αγωνίζεται για τα δικαιώματα των εργαζομένων, που πάντα αλλά και πολύ περισσότερο σήμερα καταπατούνται.
Γεννήθηκε στη Βουλγαρία, είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας-Εθνογραφίας του Πανεπιστημίου «Αγ. Κύριλλος και Μεθόδιος» και το 2001 μετανάστευσε στην Ελλάδα, όπου εργαζόταν ως καθαρίστρια σε εργολαβικά συνεργεία εταιρείας καθαριότητας.
Εκτός από την καυστική επίθεση που δεχτήκατε στην κυριολεξία με το βιτριόλι, δεχτήκατε και καυστική επίθεση σχολίων, αν και πολύς κόσμος σας στήριξε και αγκάλιασε το πρόβλημά σας. Πώς αντιδράσατε και πώς αντιδράτε κυρίως στις επιθέσεις;
Δεν ξέρω σε ποια καυστικά σχόλια αναφέρεστε, σας θυμίζω ότι για ένα χρόνο μετά την επίθεση ήμουν στο νοσοκομείο, σε αλλεπάλληλες χειρουργικές επεμβάσεις. Και φυσικά ήταν αδύνατο να διαβάσω η ίδια κάποια πράγματα. Βασιζόμουν σε όσα μου μετέφεραν οι άνθρωποι που είχα δίπλα μου, γιατροί, συγγενείς, φίλοι. Αν αναφέρεστε σε σχόλια ανθρώπων που δεν έχουν καταλάβει ακόμα την ζωή, ρατσιστών και φασιστών, οι οποίοι δεν βρίσκουν δυνάμεις ακόμα να παλέψουν και να κερδίσουν τον εαυτό τους, απλά καταλαβαίνω την κατάστασή τους και εύχομαι να εξελιχθούν πιο γρήγορα σαν ανθρώπινα όντα.
Νομίζω ότι η αλληλεγγύη που με αγκάλιασε ήταν τόσο ισχυρή, που τα κάλυψε όλα. Τώρα, για το πώς αντιδρώ γενικά στις επιθέσεις, θα σας πω ότι, με βάση και τα προηγούμενα που ανέφερα, στην πρώτη θέση πάντα βάζω τον διάλογο, την κοινή λογική και το δίκαιο.
Ο Μισέλ Φάις, εμπνεύστηκε από την περιπέτειά σας και έγραψε ένα έργο που ανέβηκε και στο θέατρο με τίτλο «Το κίτρινο σκυλί». Έχετε δει το έργο ή διαβάσει το σχετικό βιβλίο;
Όχι, για να είμαι ειλικρινής, δεν το έχω διαβάσει, δεν μπορώ ακόμα να διαβάζω βιβλία αν δεν είναι σε ηλεκτρονική μορφή, μού έχουν όμως αφηγηθεί το περιεχόμενο αυτού του μονόλογου. Κι όταν τον Μάιο του 2009 έγινε φασαρία από κάποια ομάδα νέων ανθρώπων που ζητούσε να ματαιωθεί η παράσταση, είχα δηλώσει έγγραφα την υποστήριξή μου στην ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης και στη συνέχιση των παραστάσεων.
Θα μείνω σε μια φράση του Μισέλ Φάις, «Το εξιλαστήριο θύμα μιας συλλογικής αδιαφορίας». Δεδομένου ότι υπήρξατε θύμα, πώς αποτιμάτε τη συλλογική αδιαφορία; Είναι αυτό που γεννά θύματα τελικά;
Για μένα δεν ξέρω αν υπήρξα θύμα της συλλογικής αδιαφορίας. Γιατί, μπορεί οι δράστες της επίθεσης να μην έχουν εντοπιστεί, αλλά ξέρω πολύ καλά, και ξέρουν και άλλοι, ποιοι τους όπλισαν και τους παρότρυναν να μού επιτεθούν. Ακόμη και σήμερα, που οι εργολαβικές καθαρίστριες συνεχίζουν να μένουν απλήρωτες, να απειλούνται και να τρομοκρατούνται από τους εργολάβους όποτε αντιδρούν, πρώτα απ’ όλα είναι θύματα αυτών και των μηχανισμών τους. Η συλλογική αδιαφορία μπορεί να βοηθά τους εργολάβους, αλλά δεν είναι η αιτία της συμπεριφοράς τους εις βάρος των εργαζομένων. Οπωσδήποτε τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά αν οι εργαζόμενοι και όλοι οι πολίτες ήταν ευαίσθητοι, κι είχαν εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους. Γιατί πίσω από την αδιαφορία στην πραγματικότητα υπάρχει ο φόβος, η απογοήτευση και το κυνήγι των ατομικών λύσεων. Αλλά δεν υπάρχουν ατομικές λύσεις στα συλλογικά προβλήματα.
Πώς αισθανθήκατε που ναι μεν αρχικά είχατε δικαιωθεί από τα δικαστήρια, στη συνέχεια όμως ανατράπηκε η δικαίωσή σας από το Εφετείο;
Φυσικά έχει γίνει κάτι ακατανόητο. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς τα ίδια γεγονότα και οι ίδιες μαρτυρίες που παρουσιάστηκαν στο πρώτο δικαστήριο και απέδειξαν ότι οι εργοδότες της ΟΙΚΟΜΕΤ καλλιεργούσαν σε βάρος μου κλίμα πολέμου οδήγησαν τον δικαστή του Εφετείου σε τόσο αντίθετα συμπεράσματα. Όπως δήλωσα από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστή η απόφαση του Εφετείου, το πρόβλημα είναι τι μήνυμα στέλνει η απόφαση αυτή στους εργοδότες, και ειδικά σε αυτό τον κλάδο που βλέπουμε ότι η ασυδοσία είναι ακόμη και σήμερα κανόνας. Αλλά η υπόθεση δεν τελειώνει εδώ. Θα ασκήσω όλα τα δικαιώματά μου, με προσφυγή στον Άρειο Πάγο, και νομίζω ότι η τελική του απόφαση θα έχει σημασία για όλους τους εργαζόμενους.
Έστω και αν δεν επιβλήθηκε ποινή τελικά στην εργοδότρια εταιρεία, εσείς αισθάνεστε δικαιωμένη από τη συμπαράσταση που έχετε δεχτεί από τον κόσμο και από φορείς και οργανώσεις που ασχολήθηκαν με την περίπτωσή σας;
Σας είπα και πριν, καλό είναι να περιμένουμε την τελική κρίση της δικαιοσύνης στον ανώτατο βαθμό. Εγώ αισθάνομαι πράγματι σε μεγάλο βαθμό δικαιωμένη από τη συμπαράσταση του κόσμου, από την εμπιστοσύνη που έδειξαν στο πρόσωπό μου εκλέγοντάς με στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και από τον τρόπο που ανταποκρίνονται στις πρωτοβουλίες που παίρνω εκεί. Και θέλω να σημειώσω και την ευαισθησία των συναδέλφων Ευρωβουλευτών, όχι μόνο του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ιδιαίτερα του Ποταμιού και του ΚΚΕ που, χωρίς να τους ενοχλήσω, δήλωσαν δημόσια τη συμπαράστασή τους, όταν έγινε γνωστή η απόφαση του Εφετείου.
Κατάγεστε από τη Βουλγαρία και είστε Ευρωβουλευτής ελληνικού κόμματος, του ΣΥΡΙΖΑ. Σκέφτεστε την επιστροφή στη χώρα σας ή πλέον έχετε ενταχθεί στη χώρα αυτή και η ζωή σας είναι συνυφασμένη με τη χώρα αυτή;
Έχω ακόμη τρία ολόκληρα χρόνια θητείας, έχω εκλεγεί από Έλληνες πολίτες και εκπροσωπώ πρώτα απ’ όλους αυτούς. Όμως, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ανεξάρτητα από την πολιτική ομάδα ή τη χώρα που εκλεχθήκαμε, εκπροσωπούμε όλους τους Ευρωπαίους. Στην ομάδα της Αριστεράς, τη GUE/NGL, προσπαθούμε να καλύψουμε και το κενό που υπάρχει σε πολλές χώρες, όπως η Βουλγαρία ή η Ρουμανία, που δεν έχουν αριστερούς ευρωβουλευτές. Και, όπως καταλαβαίνετε, εγώ έχω μια ιδιαίτερη υποχρέωση να ασχοληθώ με ζητήματα που προκύπτουν για τη Βουλγαρία, όπου το πολιτικό σύστημα έχει απογοητεύσει τους πολίτες και η Αριστερά έχει πολλές δυσκολίες να έρθει σε επαφή με τον κόσμο. Βοηθάω με κάθε ευκαιρία, πηγαίνω σε εκδηλώσεις της αριστεράς ή των συνδικάτων στη Βουλγαρία, αλλά προς το παρόν οι υποχρεώσεις μου αφορούν κυρίως την Ελλάδα.
Μας βλέπουν οι εταίροι μας ως Ευρωπαίους πολίτες ή ως πολίτες του Ευρωπαϊκού Νότου;
Η διαχωριστική γραμμή Ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου είναι πολύ καθαρή, ακόμη και στη συμπεριφορά των ευρωβουλευτών, όχι μόνο των άλλων θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και σ’ αυτό υπάρχει μια καλή ευκαιρία για μια μεγάλη συμμαχία Νότου, αλλά προς το παρόν οι συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, οι χριστιανοδημοκράτες, οι φιλελεύθεροι και σε μεγάλο βαθμό και οι σοσιαλιστές βάζουν ακόμη πολλά εμπόδια. Η Ευρωπαϊκή Αριστερά, πάντως, κάνει μεγάλες προσπάθειες να βοηθήσει αυτές τις συμμαχίες.
Υποθέτω πως είστε περισσότερο ευαίσθητη από άλλους συναδέλφους σας στα προβλήματα των εργαζομένων και πολλές από τις τοποθετήσεις σας στο Ευρωκοινοβούλιο, θα έχουν να κάνουν με αυτό. Δεδομένων και των απεργιακών κινητοποιήσεων στη Γαλλία, βλέπετε να υπάρχει διάθεση από τους Ευρωπαίους ηγέτες να ασχοληθούν σοβαρά με τα προβλήματα των εργαζομένων;
Το αν είμαι ευαίσθητη στα θέματα των εργαζομένων θα το κρίνετε εσείς, οι αναγνώστες σας και οι πολίτες. Πάντως, εγώ γι’ αυτό είμαι εκεί. Το έχω πει πολλές φορές, δεν έγινα ευρωβουλευτής γιατί αποφάσισα να γίνω πολιτικός, αλλά γιατί ήμουν και εξακολουθώ να αισθάνομαι συνδικαλίστρια. Γι’ αυτό και συμμετέχω στην Επιτροπή Απασχόλησης. Και χαίρομαι που πέτυχα μερικά πράγματα, όπως η Έκθεση για το οικιακό προσωπικό που εγκρίθηκε ήδη, ή η Πλατφόρμα για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, που βασίστηκε και σε δική μου γνωμοδότηση. Φυσικά και θέλουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να ασχοληθούν με τους εργαζόμενους. Αλλά όχι όπως το καταλαβαίνουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Δυστυχώς, στην ηγεσία της Ε.Ε. επικρατεί η νεοφιλελεύθερη αντίληψη για την εργασία. Ο Γιούνκερ το έχει πει ότι ο νόμος που έχει ξεσηκώσει τους Γάλλους εργαζόμενους είναι ένα μοντέλο στο οποίο πρέπει να πάει όλη η Ε.Ε. Έχουν στο μυαλό τους εργαζόμενους χωρίς δικαιώματα, εργαζόμενους λάστιχο.
Πώς νιώθετε όταν διαβάζετε ή ακούτε για κινητοποιήσεις εργαζομένων στην καθαριότητα; Μέσα από το κόμμα το οποίο στήριξε την εκλογή σας, παροτρύνετε – ας πούμε -τον υπουργό εργασίας να ασχοληθεί με το θέμα;
Όχι μια και δυο φορές, αλλά συνέχεια. Είμαι στο πλευρό των εργαζόμενων στην καθαριότητα, ιδιαίτερα στις εργολαβικές καθαρίστριες. Συναντήθηκα με τις καθαρίστριες της Ο.ΣΥ., βοήθησα με διάφορους τρόπους τον αγώνα τους. Στο γραφείο της Αθήνας οι συνεργάτες μου δέχονται καθημερινά πολλές καταγγελίες για απλήρωτη εργασία, τρομοκρατία, εκδικητικές απολύσεις. Έχω καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς πρέπει να καθαριστεί το απόστημα των εργολαβιών, με τρόπο που να κατοχυρώνονται οι θέσεις των εργαζομένων. Οι προτάσεις αυτές βρίσκονται στα γραφεία των αρμόδιων υπουργών. Ομολογώ ότι δεν είμαι ικανοποιημένη από την ανταπόκριση, αλλά θα συνεχίσω να πιέζω μέχρι να υπάρξει δίκαιη λύση. Η οποία δεν έχει πρόσθετο κόστος. Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν ότι οι εργολαβίες κοστίζουν περισσότερο από τις κανονικές θέσεις εργασίας.
Ποια είναι η άποψή σας και η θέση σας για το προσφυγικό πρόβλημα; Μπορεί η Ελλάδα να αντέξει το βάρος του; Θέλει η Ευρώπη να το λύσει;
Έχω δηλώσει κι εγώ, όπως και οι περισσότεροι Ευρωβουλευτές της Αριστεράς, ότι η ευρωτουρκική συμφωνία για το προσφυγικό είναι απάνθρωπη και παράνομη. Παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και το δικαίωμα στο άσυλο. Και από τις εξελίξεις αποδείχθηκε ότι η συμφωνία αυτή έδωσε στο τουρκικό καθεστώς το δικαίωμα να εκβιάζει. Καταλαβαίνω τη δύσκολη θέση που βρέθηκε η κυβέρνηση, αλλά δυστυχώς έχει συναινέσει σε μια κακή, πολύ προβληματική συμφωνία, που μάλιστα καλύπτει τη ρατσιστική συμπεριφορά των χωρών που έχουν κλείσει τα σύνορά τους. Φυσικά, η εφαρμογή της συμφωνίας είχε ένα αποτέλεσμα να σταματήσουν οι ροές προσφύγων προς τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Αλλά βλέπετε τι αποτέλεσμα είχε αυτό: άνοιξε πάλι ο διάδρομος της Βόρειας Αφρικής και έχουμε πάλι εκατοντάδες νεκρούς στη Μεσόγειο. Και η Ευρώπη είναι απόλυτα συνένοχη σε αυτούς τους θανάτους.
Συνεργαζόσαστε οι Έλληνες ευρωβουλευτές στην Ευρωβουλή ή και εκεί τα πολιτικά πάθη δεν αφήνουν περιθώρια για ομοψυχία;
Υπάρχουν πολλά περιθώρια συνεργασίας και συνεννόησης. Στο προσφυγικό, για παράδειγμα, υπήρξαν κοινές πρωτοβουλίες από τους ευρωβουλευτές, με εξαίρεση τη Χρυσή Αυγή, φυσικά. Και στο θέμα του Κυπριακού ή των σχέσεων με την Τουρκία υπάρχει σχεδόν πάντα κοινή στάση. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η πρωτοβουλία που πήρα πριν λίγο καιρό να καλέσω στο Ευρωκοινοβούλιο 54 μαθητές και γονείς από το Ελληνικό Σχολείο του Γκίσεν στη Γερμανία, που από το 2010 έχει σταματήσει να χρηματοδοτείται λόγω λιτότητας η εκμάθηση της μητρικής γλώσσας, των ελληνικών. Την πρωτοβουλία τη στήριξαν οικονομικά και ευρωβουλευτές της ΝΔ, αλλά και της γερμανικής αριστεράς. Κι αυτό είχε ένα ισχυρό συμβολισμό για τα παιδιά, τους γονείς και τη δασκάλα τους, που διεκδικούν να ξεκινήσει πάλι κανονικά η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας. Κι αυτό ισχύει για όλες τις μητρικές γλώσσες.
Από την άλλη πλευρά, συχνά η στάση ορισμένων ευρωβουλευτών σε κάνει να απορείς. Για παράδειγμα, υπήρχε ευρωβουλευτίνα, της συντηρητικής παράταξης, που καταψήφισε την έκθεσή μου για τις οικιακές βοηθούς. Αρνήθηκε, δηλαδή, το ελάχιστο στους πιο αδικημένους εργαζόμενους, το δικαίωμα να γίνουν ορατοί μπροστά στην εργατική νομοθεσία.
Πολλοί θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εκτίμησε λάθος το μέγεθος της κρίσης και η απειρία των στελεχών του είναι τέτοια που δεν μπορούν να τη διαχειριστούν όπως πρέπει. Πιστεύετε πως θα καταφέρει να δώσει λύσεις τελικά στην κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα;
Γενικά μέχρι τώρα έχω αποφύγει να παίρνω θέση εφ’ όλης της ύλης για το πώς έχει χειριστεί ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνηση τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, κι ίσως αυτό έχει σχέση με το πώς βλέπω τον εαυτό μου και τον ρόλο μου στη συνεργασία με το ΣΥΡΙΖΑ. Όπως σας είπα, αισθάνομαι κυρίως συνδικαλίστρια, όχι πολιτικός. Σίγουρα έχουν γίνει λάθη και στην εκτίμηση των πραγμάτων, και στο ποιοι μπορεί να είναι σύμμαχοί μας στην Ευρώπη, και κυρίως στο τι πρέπει να γίνει με το χρέος, που δεν επιτρέπει σε καμιά κυβέρνηση να ασκήσει πολιτικές υπέρ των αδύναμων. Όμως, την κυβέρνηση θα την κρίνω τελικά από το πόσο θα έχει βελτιώσει τη θέση των εργαζομένων, αυτούς κυρίως νιώθω ότι εκπροσωπώ. Και γι’ αυτό περιμένω με μεγάλη αγωνία και ενδιαφέρον την επόμενη αξιολόγηση του Μνημονίου, όπου θα συζητηθούν τα εργασιακά ζητήματα: οι συλλογικές συμβάσεις, τα συνδικαλιστικά δικαιώματα, οι ομαδικές απολύσεις. Αυτές είναι οι δικές μου κόκκινες γραμμές. Και με την ευκαιρία σας θυμίζω ότι τα ίδια θέματα θα συζητηθούν την ίδια περίοδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με βάση την πρόταση της Κομισιόν για τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων. Μια πρόταση πολύ κακή, που δεν πρέπει να την αφήσουμε να περάσει έτσι.
